[:el]18/9/2015

Το πλαίσιο σχεδιασμού περιφερειακών αναπτυξιακών στρατηγικών για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 έχει εξελιχθεί σημαντικά σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους. Η Στρατηγική της Λισαβόνας, βάσει της οποίας σχεδιάστηκαν το Γ΄ ΚΠΣ και το ΕΣΠΑ 2007-13, εστίαζε στην ανταγωνιστικότητα και την κοινωνία της γνώσης. Η στρατηγική αυτή αντικαταστάθηκε από την ΕΥΡΩΠΗ 2020 που έχει ως στόχο την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Η έξυπνη ανάπτυξη προϋποθέτει μια περιεκτική ευρωπαϊκή στρατηγική καινοτομίας, όπως περιγράφεται στο έγγραφο «Ένωση Καινοτομίας» που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο 2010 και δίνει έμφαση σε επενδύσεις στην έρευνα, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα σε κάθε Κράτος Μέλος και περιφέρεια της ΕΕ, προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το επιστημονικό και επιχειρηματικό δυναμικό της Ευρώπης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στοχεύοντας στην αποδοτική χρήση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων και την αύξηση των συνεργειών μεταξύ διαφορετικών εθνικών, περιφερειακών και ευρωπαϊκών πολιτικών, καθώς και μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, έχει υιοθετήσει την Έξυπνη Εξειδίκευση¹ ως το βασικό μεθοδολογικό πλαίσιο σχεδιασμού της αναπτυξιακής στρατηγικής για την περίοδο 2014-2020 και τη θεωρεί ως αρχική προϋπόθεση για την έγκριση των επιχειρησιακών προγραμμάτων που υποστηρίζουν αντίστοιχες επενδύσεις.

Η Έξυπνη Εξειδίκευση περιλαμβάνει τον εντοπισμό των μοναδικών χαρακτηριστικών και των συγκριτικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων κάθε χώρας ή περιφέρειας και τη συμφωνία ενός κοινού αναπτυξιακού οράματος για την αξιοποίησή τους. Αυτό σημαίνει ότι ο παραγωγικός τομέας, ο ακαδημαϊκός τομέας, η δημόσια διοίκηση και η κοινωνία των πολιτών εργάζονται από κοινού για την επίτευξη του οράματος και ότι οι διαθέσιμοι πόροι κατευθύνονται προς λίγες, ιεραρχημένες δράσεις που υπηρετούν το συγκεκριμένο όραμα. Σημαίνει επίσης ενίσχυση των περιφερειακών συστημάτων καινοτομίας, μεγιστοποίηση των ροών γνώσης και εξάπλωση των ωφελειών της καινοτομίας σε όλο το εύρος της περιφερειακής οικονομίας.

Γενικά, το σύνολο των χρηματοδοτικών προγραμμάτων και των λοιπών δράσεων είχαν χαμηλή συνάφεια με τις περιφερειακές στρατηγικές «Έξυπνης Εξειδίκευσης», γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη ευθυγράμμισης της προσφοράς (σχεδιασμός προγραμμάτων από τις αρχές) με τη ζήτηση (ανάγκες και απαιτήσεις των επιχειρήσεων). Διαπιστώθηκε δηλαδή ότι παρόλο που μία προκήρυξη σχεδιάζεται στοχεύοντας στην καινοτομία, τελικά τα επενδυτικά σχέδια δεν ανταποκρίνονται αντίστοιχα στους στόχους και τις προσδοκίες. Για το λόγο αυτό, εν όψει της εφαρμογής των στρατηγικών «Έξυπνης Εξειδίκευσης» θα απαιτηθεί σημαντική εργασία επανασχεδιασμού των προκηρύξεων, για να είναι συμβατές με τα ζητούμενα των στρατηγικών, έτσι ώστε να συνεισφέρουν στην αποτελεσματική εφαρμογή τους.

Συνοπτικά

1. Η Έξυπνη Εξειδίκευση είναι μία μεθοδολογία αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό επίπεδο που αξιολογεί ένα ευρύ φάσμα δεδομένων για να καταλήξει συναινετικά σε λίγες προτεραιότητες που θα τύχουν σημαντικής στήριξης. Βάσει των νέων κανονισμών, η εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας είναι υποχρεωτική: σε περίπτωση ελλειμματικής εφαρμογής, αναστέλλονται όλες οι χρηματοδοτήσεις από τα διαρθρωτικά ταμεία στις θεματικές περιοχές που σχετίζονται με την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία, τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και την Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας και της Ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων. Κάτι που δεν δίνει πλέον την ευκαιρία σε εξυπνάκηδες πολιτικούς να ΄παίζουν΄.

2. Η Περιφερειακή Στρατηγική Καινοτομίας με βάση την Έξυπνη Εξειδίκευση δεν είναι Πρόγραμμα και ως εκ τούτου δεν έχει δικό της προϋπολογισμό. Οι δράσεις που θα αναδειχθούν θα χρηματοδοτηθούν κατ’ απόλυτη προτεραιότητα από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ), τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα σχετικά με την έρευνα, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την αγροτική ανάπτυξη, τις τεχνολογίες πληροφορικής-επικοινωνιών και τους ανθρώπινους πόρους, από αμιγώς ευρωπαϊκά προγράμματα στα ίδια πεδία και τέλος, από ιδιωτικές επενδύσεις.

3. Ο συντονισμός των φορέων της Περιφέρειας προς την κατεύθυνση της μεγιστοποίησης των επιπτώσεων και της διεκδίκησης πόρων από πολλά Ταμεία και Προγράμματα επιτυγχάνεται μέσω του Συστήματος Διακυβέρνησης της RIS3, που ως αναπόσπαστο τμήμα της, είναι επίσης προαπαιτούμενο για την εκταμίευση αντίστοιχων πόρων.

Καιρός να ανοίξει αυτή η συζήτηση με τους πολίτες γιατί η κοινωνία στην Ελλάδα νομίζει ότι θα υπάρχουν επιδοτήσεις από το ΕΣΠΑ όπως γίνονταν μέχρι τώρα.[:]