[:el]18/3/2016

Σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα συνιστά η έλλειψη ενός συνεκτικού και ορθολογικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των εντίμως πτωχευσάντων επιχειρηματιών. Παρά το γεγονός ότι η ΄χωρα μας βρίσκεται επί οκτώ χρόνια στη δίνη μιας πρωτοφανούς κρίσης, με χιλιάδες λουκέτα επιχειρήσεων και άνω του ενός εκατομμυρίου ανέργων, ουδεμία ουσιαστική ενέργεια έχει γίνει έως τώρα που να παρέχει τη λεγόμενη «δεύτερη ευκαιρία» σε όσους επιχειρηματίες έχουν πτωχεύσει.

Η πρώτη προσπάθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος αναμένεται εντός των επόμενων ημερών, καθώς όπως προβλέπει ο νόμος 4336/2015 (τρίτο μνημόνιο) θα τεθούν σε εφαρμογή οι τροποποιήσεις του πτωχευτικού κώδικα, με τις οποίες θα παράσχεται μία διευκόλυνση σε όσους πτωχεύουν.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν παραγωγικοί φορείς, οι ρυθμίσεις αυτές είναι αποσπασματικές και δεν επιλύουν το πρόβλημα στο σύνολό του, πολύ δε περισσότερο όταν οι «ωφελούμενοι» του νέου πλαισίου θα είναι μόνο οι πτωχεύσαντες από την έναρξη ισχύος του τροποποιημένου νόμου. Αντίθετα, με την παλαιά μέθοδο του στιγματισμού και της απόρριψης κάθε ευακαιρίας θα παραμείνουν όσοι επιχειρηματίες δεν άντεξαν το προηγούμενο διάστημα εντός της κρίσης.

Η έλλειψη παλισίου παροχής «δεύτερης ευκαιρίας» αναδεικνύει την Ελλάδα σε παγκόσμιο πρωταθλητή ως προς τον φόβο της επιχειρηματικής αποτυχίας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της παγκόσμιας έρευνας του Global Entrepreneurship Monitor (GEM), που παρουσίασε πρόσφατα το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), πάνω από επτά στους δέκα Έλληνες το 2014 δήλωσαν ότι ο φόβος της αποτυχίας θα αποτελούσε αποτρεπτικό παράγοντα για να ξεκινήσουν μια επιχειρηματική δραστηριότητα.

Είναι προφανές ότι ο φόβος επιχειρηματικής αποτυχίας συνιστά σημαντικό εμπόδιο επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα εν μέρει επειδή η επανεκκίνηση μιας νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσα από μια δεύτερη ευακιρία είναι δύσκολη στην Ελλάδα. Κι αυτό διότι ένα μη βιώσιμο επιχειρηματικό εγχείρημα αντιμετωπίζεται ως στίγμα στη σταδιοδρομία του ατόμου, δυσκολεύοντας έτσι την επιστροφή του στον επιχειρηματικό στίβο μετά την αποτυχία. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα τελευταία χρόνια το ζήτημα του φόβου αποτυχίας έχει λάβει ευρωπαϊκή διάσταση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει έμφαση σε πολιτικές για την υποστήριξη και την προώθηση της δεύτερης ευκαιρίας στην επιχειρηματικότητα. Η εφαρμογή προγραμμάτων δεύτερης επιχειρηματικής ευκαιρίας (σε «ειλικρινείς» επιχειρηματίες) βασίζεται στο επιχείρημα ότι ο επιχειρηματίας που έχει αποτύχει έχει «μάθει από τα λάθη του», έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία και μια δεύτερη ευκαιρία να ενεργοποιηθεί επιχειρηματικά αναμένεται να έχει υψηλότερες πιθανότητες, να είναι επιτυχής και βιώσιμη και με τη σειρά της να συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Ενδιαφέρον έχει η διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού φόβου της επιχειρηματικής αποτυχίας προ και μετά την έναρξη της επιχειρηματικής κρίσης, όπως καταγράφεται στο σχετικό διάγραμμα. Ένα πρώτο προφανές συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι πως οι Έλληνες χαρακτηρίζονται διαχρονικά (για ολόκληρη την περίοδο που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από την έρευνα GEM στην Ελλάδα, δηλαδή την περίοδο 2003-2013) από έναν υψηλό φόβο αποτυχίας ως προς την επιχειρηματική τους δραστηριοποίηση.

Η οικονομική κρίση, όμως, φαίνεται να συνέβαλε στη μεγένθυση του φαινομένου, καθώς η δυσκολία επιχειρηματικής ενεργοποίησης ενισχύθηκε. Έτσι από το 2010 και μετά το ποσοστό των ατόμων που αναφέρουν ότι ο φόβος είναι αποτυχίας θα ανέστειλε τα επιχειρηματικά τους σχέδια είναι υψηλότερο από το διαχρονικό μέσο όρο (2003-2013).

Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, οι πτωχεύσεις αποτελούν συνήθες φαινόμενο στην Ευρώπη. Περίπου οι μισές επιχειρήσεις επιβιώνουν για διάστημα κάτω των πέντε ετών και περίπου 200.000 επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν κάθε χρόνο τη διαδικασία αφερεγγυότητας. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 600 επιχειρήσεις κηρύσσουν κάθε μέρα πτώχευση στην Ε.Ε. Ένα τέταρτο αυτών των πτωχεύσεων έχει έχει διασυνοριακό χαρακτήρα. Ο αριθμός των διαδικασιών αφερεγγυότητας αυξάνει όλο και περισσότερο – από τότε που άρχισε η κρίση – και ο αριθμός των πτωχεύσεων έχει διπλασιαστεί, ενώ η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί.

Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι οι επιχειρηματίες που έχουν αποτύχει διδάσκονται από τα λάθη τους και σε γενικές γραμμές, είναι περισσότερο επιτυχημένοι στη δεύτερη προσπάθειά τους. Έως και ποσοστό 18% όλων των μετέπειτα επιτυχημένων επιχειρηματιών είχαν αποτύχει στην πρώτη τους προσπάθεια.

Παρ’ όλα αυτά, το πλαίσιο που διέπει τις περιπτώσεις αφερεγγυότητας σε πολλές χώρες της Ε.Ε. οδηγεί, βιώσιμες κατά τα άλλα, επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες στην εκκεθάριση αντί για την αναδιάρθρωση. Η πείρα δείχνει ότι όσο νωρίτερα προβούν σε αναδιάρθρωση οι επιχιερήσεις που βρίσκονται σε δυσχερή θέση, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας έχουν. Η αναδιάρθρωση, όμως, σε πρώιμο στάδιο (προτού ξεκινήσουν οι επίσημες διαδικασίες αφερεγγυότητας) δεν είναι δυνατή σε αρκετές χώρες (π.χ. Βουλγαρία, Ουγγαρία, Τσεχία, Λιθουανία, Σλοβακία, Δανία) και όπου υπάρχουν επιλογές, οι διαδικασίες είναι αναποτελεσματικές και δαπανηρές, μειώνοντας τις δυνατότητες επιβίωσης των επιχειρήσεων. Τέλος, σε ορισμένες χώρες μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια έως ότου γίνει απαλλαγή έντιμων επιχειρηματιών που πτώχευσαν από παλαιά χρέη, ώστε να μπορέσουν να προβούν σε νέο επιχειρηματικό εγχείρημα (Αυστρία, Βέλγιο, Εσθονία, Ελλάδα, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Κροατία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία).

Στην περίπτωση ενός έντιμου επιχειρηματία, η συντόμευση της περιόδου απαλλαγής από τα χρέη θα διασφάλιζε ότι η πτώχευση μίας επιχείρησης δε θα κατέληγε σε «θανατική καταδίκη» του.

Εισδικότερα για τη χώρα μας, αποκαλυπτικά για το πόσο χρονοβόρα, δαπανηρή και αναποτελεσματική είναι η διαδικασία πτώχευσης στην Ελλάδα, είναι τα στοιχεία της τελευταίας έκδοσης «Doing Business 2014» που λαταρτίζει η Παγκόσμια Τράπεζα. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 87^η θέση μεταξύ 189 χωρών σε ό,τι αφορά την ολοκλήωση των διαδικασιών πτώχευσης. Βάσει της έκθεσης, για την ολοκλήρωση της πτώχευσης μίας μεσαίας επιχείρησης απαιτούνται κατά μέσο όρο 3,5 χρόνια (σε χώρες όπως η Ιρλανδία απαιτούνται μόλις τρεις μήνες), ενώ ο βαθμός ανάκαμψης είναι πολύ χαμηλός.

Πηγή: Σταμάτης Ζήσιμος/Ναυτεμπορική[:]