[:el]31/12/2015

Επιδοτήσεις – Χρηματοδοτήσεις – Δάνεια – Φορολογικά – Ανάπτυξη & προβλήματα

Η χρονιά που φεύγει ήταν αδιαμφισβήτητα γεμάτη από σημαντικά γεγονότα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και άλλα. Ασχέτως της οπτικής γωνίας που βλέπει κάποιος τα πράγματα, οι ανατροπές που διαδέχονταν η μία την άλλη διαμόρφωσαν μια νέα οικονομική πραγματικότητα που επηρέασε, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, το σύνολο σχεδόν των πολιτών.

Έπειτα από μία μακρά και δύσκολη περίοδο αμφιταλάντευσης και διαπραγματεύσεων, η χώρα δεσμεύτηκε για μία σειρά αλλαγών και μεταρρυθμίσεων σε πλήθος θεμάτων. Επιπλέον, η θέσπιση κεφαλαιακών περιορισμών και ελέγχου (capital controls) δημιούργησε ή επέτεινε διάφορα προβλήματα στην οικονομική καθημερινότητα όλων. Παράλληλα, οι ήδη «τραυματισμένες», τράπεζες οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο και χρειάστηκε, και πάλι, να αναχρηματοδοτηθούν για να παραμείνουν, έστω και μερικά, ανοικτές. Οι Δημόσιες επενδύσεις μειώθηκαν και άλλο, με όλα σχεδόν τα Δημόσια Έργα να είναι de facto στάσιμα, ενώ τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα επιδοτήσεων «πάγωσαν» μέχρις ότου να ξεκαθαρίσει το τοπίο.

Ταυτόχρονα, όμως, η χώρα μας πήρε μία μεγάλη χρηματοδοτική ανάσα, εξασφαλίζοντας τους απολύτως απαραίτητους για το επόμενο διάστημα πόρους και ξεπέρασε, έστω και προσωρινά, τον κίνδυνο άτακτης χρεωκοπίας, αδυναμίας πληρωμής μισθών και συντάξεων κ.τ.λ. Παράλληλα, η επιβολή των capital controls οδήγησε στη μεγάλη αύξηση της αποδοχής ηλεκτρονικών μορφών πληρωμών και συναλλαγών γενικότερα, συντελώντας σε μία απαραίτητη πρόοδο των συναλλακτικών συνηθειών ιδιωτών και επιχειρήσεων. Επίσης, το τοπίο σχετικά με τα λεγόμενα «κόκκινα δάνεια» φαίνεται να ξεκαθαρίζει, με την πρόσφατη ψήφιση σχετικών Νόμων, που σκοπό έχουν να αναγκάσουν, όσους έχουν τη δυνατότητα, να ρυθμίσουν και να αποπληρώνουν τις οφειλές τους, επιχειρηματικές και ιδιωτικές.

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις, μαζί με τα γνωστά, φλέγοντα, κοινωνικά θέματα, αλλά και το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα, οδηγούν σε κάποια, αβέβαια οπωσδήποτε, συμπεράσματα σχετικά με το τι θα πρέπει να αναμένουμε για το 2016:

ΕΣΠΑ – Επιδοτήσεις

Με την πρόσφατη εξαγγελία τεσσάρων νέων προγραμμάτων που θα εντάσσονται στο ΕΣΠΑ 2014-2020, φαίνεται να ξεκινά, επιτέλους, η διάθεση πόρων από τα ευρωπαϊκά Ταμεία για ιδιωτικές και Δημόσιες επενδύσεις. Η εκπεφρασμένη διάθεση διαφόρων ευρωπαϊκών κέντρων αποφάσεων να βοηθήσουν στην εμπροσθοβαρή εκταμίευση των πόρων, αναμένεται να επισπεύσει τη ροή των χρημάτων στην πραγματική οικονομία. Πέραν των παραπάνω τεσσάρων προγραμμάτων, μέσα στο 2016 αναμένεται να ενεργοποιηθεί ο νέος «Επενδυτικός/Αναπτυξιακός Νόμος» και άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ, με έμφαση στον τουρισμό, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, επιλεγμένες υπηρεσίες και εμπόριο, αλλά και παραγωγικές δραστηριότητες. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να καταδείξουν τη βιωσιμότητα της επενδυτικής πρότασης και το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού.

Τράπεζες και «κόκκινα δάνεια»

Οι ρυθμίσεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πλέον Νόμος του Κράτους, με κάποιες πιθανές μικρές αλλαγές το επόμενο διάστημα. Βούληση όλων των εμπλεκομένων είναι να αναγκασθούν οι έχοντες να ρυθμίσουν και να αποπληρώνουν τις εκκρεμείς οφειλές τους. Η προστασία του Νόμου για όσους δεν έχουν τη δυνατότητα αποπληρωμής έχει μειωθεί σημαντικά, ωστόσο παραμένει, σε κάποιον βαθμό. Δίνοντας έμφαση στη διάκριση των δανειοληπτών σε «συνεργάσιμους» και «μη συνεργάσιμους», οι πιστωτικοί οργανισμοί θα προσπαθήσουν να μειώσουν την έκθεσή τους σε μη εισπράξιμες απαιτήσεις, εκχωρώντας, μεταξύ άλλων, και μέρος των απαιτήσεών τους σε οίκους του εξωτερικού, σύμφωνα με αυστηρές προδιαγραφές που έχουν τεθεί. Οι δανειολήπτες θα έχουν τη δυνατότητα, αλλά και μία τελευταία ευκαιρία, να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, με ευνοϊκότερους όρους και να προστατεύσουν την περιουσία τους.

Ταυτόχρονα, οι τράπεζες θα εκμεταλλευτούν την αύξηση της ρευστότητάς τους και θα πιεσθούν θεσμικά, αλλά και επιχειρηματικά, να την μετακυλήσουν στην πραγματική οικονομία. Όλα δείχνουν, ότι οι γραμμές χρηματοδότησης, που ήταν ουσιαστικά «παγωμένες» τα τελευταία χρόνια, θα ανοίξουν ξανά, έστω και περιορισμένα, ενώ θα χρηματοδοτηθούν και επιλεγμένες επενδυτικές προτάσεις. Όπως και παραπάνω, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να καταδείξουν τη βιωσιμότητα της επένδυσης, αλλά και να αποδείξουν ότι δεσμεύουν και αυτοί ίδιους πόρους, χρηματικούς ή μη.

Δημόσιο – Φορολογικά και Capital Controls

Τα πρόσφατα Νομοθετήματα, αλλά και οι μέχρις στιγμής εξαγγελίες, φαίνεται να δείχνουν ότι η μέχρι σήμερα πολιτική λιτότητας δεν πρόκειται να μεταβληθεί σημαντικά. Με δεδομένη, ωστόσο, την περιορισμένη αντοχή της κοινωνίας και της οικονομίας, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εξοικονόμηση πόρων από μη παραγωγικές δραστηριότητες, στην επιλογή στοχευμένων επενδυτικών δράσεων και στην είσπραξη οφειλών από τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες δεν έχουν αποφέρει σημαντικά οφέλη, ενώ έχουν οδηγήσει και σε μεγάλες φορολογικές αδικίες, μολονότι ο έλεγχος και η διασταύρωση στοιχείων έχει επεκταθεί και συνεχίζει να επεκτείνεται. Είναι, σίγουρα, δεδομένο, ότι το επόμενο διάστημα το Κράτος θα προχωρήσει σε περισσότερους ελέγχους και θα επιχειρήσει να καταγράψει κάθε περιουσιακό στοιχείο και οικονομική δραστηριότητα των φορολογούμενων. Η δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών παραμένει ένα ζητούμενο και ένας δυσεπίλυτος γρίφος για την όποια φορολογική Αρχή. Τα όποια επιπλέον έσοδα θα μπορέσουν, μακροπρόθεσμα, να χρησιμοποιηθούν για την ελάφρυνση των ασθενέστερων και, πιθανόν, την άρση κάποιων από τα σκληρότερα μέτρα.

Παράλληλα, και εφόσον συνεχίσει η ομαλή πορεία της χώρας, τους επόμενους μήνες αναμένεται η σταδιακή άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, όπως έγινε και τους τελευταίους μήνες του 2015. Τα όρια αναλήψεων θα αυξηθούν, η ροή χρημάτων προς το εξωτερικό θα γίνει ευκολότερη, τουλάχιστον για τις επιχειρήσεις. Μέσα στο 2016 μπορούμε να περιμένουμε έως και την πλήρη άρση των capital controls.

Ρευστότητα και Ανάπτυξη

Μετά από 5 και πλέον συνεχή έτη συρρίκνωσης των εισοδημάτων και της παραγωγικότητας, ζητούμενο παραμένει η επιστροφή της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά και τα συνακόλουθα αποτελέσματα στην πραγματική οικονομία και την καθημερινότητα των πολιτών. Είναι πλέον σαφές σε όλους, ότι η τήρηση των δεσμεύσεων της χώρας και οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν αναγκαιότητα. Ταυτόχρονα, όμως, είναι σαφές, εντός και εκτός Ελλάδας, ότι ο μόνος τρόπος τόνωσης της οικονομίας είναι η παροχή ρευστότητας, ιδιαίτερα στις επιχειρήσεις. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ευρωπαϊκοί πόροι και τραπεζικές χρηματοδοτήσεις θα πρέπει να είναι και θα είναι οι μοχλοί Ανάπτυξης το επόμενο διάστημα.

Λέγεται συχνά ότι «κάθε Κρίση αποτελεί και μία ευκαιρία». Στα σημερινά δεδομένα αυτό μπορεί βρει εφαρμογή μέσα από το «ξεκαθάρισμα» προβληματικών πρακτικών και καταστάσεων και την ανάπτυξη υγιούς επιχειρηματικότητας με στοχευμένες επενδύσεις σε καίριους τομείς της οικονομίας. Ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, απαλλαγμένο από κρατικοδίαιτες πρακτικές, με μακροπρόθεσμο όραμα και προσήλωση στην πρωτογενή βιωσιμότητα, θα έχει ευκαιρίες χρηματοδότησης και ανάπτυξης, μέσα από ποικίλες πηγές και δράσεις.[:]