Σύμφωνα με το απόφθεγμα του Γούντυ Άλλεν, «έστω και για χρηματοοικονομικούς λόγους, το να έχεις χρήμα είναι καλύτερο από το να μην έχεις.»
Η παράταση της οικονομικής αβεβαιότητας, αναλόγως επιβαρύνει την ανησυχία του επιχειρηματικού κόσμου για την εξασφάλιση της απρόσκοπτης χρηματοδότησης. Καθώς η ρευστότητα είναι για τις επιχειρήσεις ζήτημα ζωτικής σημασίας και όχι ένα απλό ευφυολόγημα, έχει ενδιαφέρον να εξεταστούν και αναλυθούν όλα τα ενδεχόμενα της πορείας της.

Η αβεβαιότητα των τελευταίων ημερών για την ικανότητα των εγχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες ρευστότητας της αγοράς οφείλεται:

• 1. Στην αιφνιδιαστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να δέχεται ως εγγυήσεις τα εμπορεύσιμα χρηματοδοτικά μέσα που εκδίδονται ή είναι εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο (ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, εγγυήσεις, ειδικά ομόλογα).

  Τέτοια χρεόγραφα κατέθεταν ως «ενέχυρα» οι Ελληνικές τράπεζες, ώστε να εξασφαλίζουν την αναχρηματοδότησή τους από το Ευρωσύστημα. Παρότι η πιστοληπτική διαβάθμιση αυτών των χρεογράφων είναι χαμηλότερη από το ελάχιστο επίπεδο που απαιτεί ο κανονισμός της ΕΚΤ, υπήρχε ειδικά για την Ελλάδα εξαίρεση, ώστε να διευκολυνθεί η ρευστότητα της αγοράς. Αυτή η εξαίρεση άρθηκε και πλέον οι τράπεζες πρέπει να αναζητήσουν άλλους τρόπους χρηματοδότησης, έως ότου η ελληνική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφωνήσουν σε ένα νέο πρόγραμμα, που θα αντικαταστήσει το «Μνημόνιο».

• 2. Στην αμφιβολία για το ύψος της χρηματοδότησης μέσω ELA (Emergency Liquidity Assistance) που θα επιτρέψει στις τράπεζες η ΕΚΤ. Ο έκτακτος αυτός μηχανισμός θα αντικαταστήσει το Ευρωσύστημα στην παροχή ρευστότητας, αλλά απαιτεί την έγκριση της ΕΚΤ.

Περιορίζεται έτσι το περιθώριο περαιτέρω εκταμιεύσεων, έως του επιτρεπτού ορίου. Αυτό το όριο, αντίστοιχα, μπορεί να τεθεί από το Δ.Σ. της ΕΚΤ, ειδικά αν κριθεί ότι η παρεχόμενη ρευστότητα διοχετεύεται σε μετακύληση των ελληνικών εντόκων γραμματίων που λήγουν, ή αν γενικά κριθεί ότι μετατρέπεται σε αφερέγγυο χρέος.

• 3. Σε τυχόν μεγάλη αύξηση των εκταμιεύσεων από τους καταθετικούς λογαριασμούς. Προς το παρόν δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, αλλά ενδεχόμενη επιτάχυνση του φαινομένου ίσως δημιουργήσει συνθήκες «ασφυξίας» στα ταμεία των τραπεζών.

Τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί ή διαφαίνονται στον ορίζοντα είναι τα εξής:

• 1. Η κίνηση της ΕΚΤ φαίνεται ότι αποσκοπεί σε πολιτική πίεση, για την εξεύρεση συμφωνίας και όχι σε απόσυρση της εμπιστοσύνης προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό έχει γίνει σαφές από αρμόδια χείλη και κάθε ερμηνεία ή δήλωση για το θέμα είναι καθησυχαστική.
• 2. Τα ελληνικά χρεόγραφα, μπορούν να μεταφερθούν στον ELA και να χρησιμοποιηθούν ως ενέχυρα. Ακόμη περισσότερο, οι τράπεζες διαθέτουν ομόλογα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (EFSF), τα οποία ασφαλώς γίνονται δεκτά από τη ΕΚΤ. Υπολογίζεται ότι το ύψος τους ανέρχεται σε περίπου 40 δισεκατομμύρια Ευρώ. Συνολικά, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το τραπεζικό σύστημα διαθέτει χρεόγραφα ύψους 200 δις. Ευρώ, που μπορούν να γίνουν δεκτά από την ΕΚΤ. Έστω και αν το επιτόκιο δανεισμού μέσω ELA είναι σημαντικά υψηλότερο (1,55%) από αυτό του Ευρωσυστήματος (0,05%).
• 3. Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις για μαζικές αναλήψεις από τα γκισέ των τραπεζών. Τους τελευταίους δυο μήνες, Δεκέμβριο και Ιανουάριο, υπολογίζεται ότι οι εκροές έφτασαν περίπου τα 11 δισεκατομμύρια Ευρώ . Αυτό το ποσό δε συγκρίνεται καν με τον πανικό του 2012, όταν, κάθε μέρα, 1 δισ. Ευρώ αποσύρονταν από τις τράπεζες. Μικρή επιφύλαξη σε αυτό, η σχετική καθυστέρηση στις αντιδράσεις του κοινού μέχρι να κατανοήσει τις σύνθετες εξελίξεις, οπότε αναγκαία κρίνεται η παρακολούθηση της κατάστασης.
• 4. Το προηγούμενο της Κύπρου, με τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων δεν είναι άμεσα συγκρίσιμο, σε καμία περίπτωση. Εκεί, οι καταθέσεις και τα στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών ανέρχονταν σε 4% και 8% του ΑΕΠ, ενώ η άντληση 11 δις. Ευρώ (που δεν στάθηκε επαρκής) αντιστοιχούσε στο 80% του ΑΕΠ.

Στην Ελλάδα, τα αντίστοιχα στοιχεία των τραπεζών βρίσκονται στο 0,9% και 1,3 αντίστοιχα και αυτονοήτως, ισόποση άντληση ρευστότητας μέσω ELA μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες.

Συμπερασματικά, η αβεβαιότητα είναι πιθανό να διαρκέσει για όσο υπάρχουν ανοιχτές εκκρεμότητες της διαπραγμάτευσης. Ούτε ο εφησυχασμός, ούτε όμως και οι υπερβολές έχουν κάποια βάση. Οτιδήποτε άλλο εκτός από ψύχραιμη θεώρηση της κατάστασης και αναμονή ενδέχεται να οδηγήσει σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, ανεπιθύμητη από τους πάντες.

Η οικονομική απραξία μπορεί να επιβαρύνει επίσης τις συνθήκες της αγοράς, η οποία είναι πιθανό να αντιμετωπίσει στενότητα ρευστότητας, για όσο καιρό επιμένει η αβεβαιότητα. O ορισμός προτεραιοτήτων, η στάθμιση κινδύνων, η διαχείριση του ρίσκου και η οργάνωση των χρηματοδοτικών αναγκών είναι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης κάθε αναμενόμενου ή λιγότερο πιθανού προβλήματος.