[:el]24/6/2016

Οι κύριες ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απόφαση της Βρετανίας να εγκαταλείψει την Ένωση είναι πολιτικές, αλλά το να χάσει την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της, θα έχει τεράστια οικονομική επίδραση επίσης.

Το reuters επισημαίνει τους βασικούς οικονομικούς κινδύνους και οφέλη για τα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ.

Προϋπολογισμός/οικονομία

Τα άλλα μέλη θα πρέπει να καλύψουν τουλάχιστον μέρος του κενού από την έλλειψη εισφορών του.

Η συνολική εισφορά της Βρετανίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2016 έχει καθοριστεί στα 19,4 δισ. ευρώ, μαζί με τις εκπτώσεις/επιστροφές και τους τελωνειακούς δασμούς. Λαμβάνει περίπου 7 δισ. ευρώ, κυρίως αγροτικές και περιφερειακές επιδοτήσεις, αφήνοντας ένα κενό για να καλυφθεί, περί το 5% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ.

Η Γερμανία, το μεγαλύτερο μέλος της ΕΕ, αναπόφευκτα θα πρέπει να συνεισφέρει το μεγαλύτερο ποσό, περίπου στα 2,5 δισ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ινστιτούτου Ifo.

Η Unicredit δηλώνει πως θα υπάρξουν διαχειρίσιμες αρνητικές συνέπειες για την ευρωζώνη, με μια επίδραση στο εμπόριο, μια οικονομική φυγή στην ασφάλεια και με την αβεβαιότητα να οδηγεί πιθανώς σε πιο σφιχτές οικονομικές συνθήκες και σε αναβολή των επενδύσεων. Θα αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις της χαμηλότερα για το 2017 στο 0,5%-1% ανάπτυξη, από το τωρινό 1,6%.

Εμπόριο

Η υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα εμπορικό πλεόνασμα 100 δισ. στερλίνων σε αγαθά με την Βρετανία, ενώ η Βρετανία εξάγει περίπου 20 δισ. ευρώ περισσότερα σε υπηρεσίες από ό,τι εισάγει, το ίδιο κενό με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

Πολλοί οικονομολόγοι προβλέπουν ότι το Brexit θα μειώσει προσωρινά τουλάχιστον την ανάπτυξη του Ηνωμένου Βασιλείου, η αβεβαιότητα θα πλήξει την εγχώρια ζήτηση και θα αποδυναμώσει την στερλίνα, με επακόλουθο αντίκτυπο στις εξαγωγές αγαθών της ΕΕ στη Βρετανία, οι οποίες αντιστοιχούν σε περίπου 2,6% του ΑΕΠ της ΕΕ το 2014.

Οι υποστηρικτές του Brexit δηλώνουν πως η ΕΕ θα ήθελε να συμφωνήσει σε ένα deal ελεύθερου εμπορίου με την Βρετανία ακόμη κι αν η χώρα εγκατέλειπε την Ένωση.

Ωστόσο, ο Oliver Schulz, οικονομολόγος της Citi, εξηγεί ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα χαρτί στα χέρια της ΕΕ, δεδομένου ότι δίνεται περισσότερη σημασία στις εμπορικές συμφωνίες για αγαθά παρά για υπηρεσίες, και για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κυρίως.

Η Ελβετία, της οποίας οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες αντιστοιχούν σε ένα μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ από ό,τι στη Βρετανία, δεν έχει καμία γενική πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές της ΕΕ και εμφανίζει εμπορικό έλλειμμα στο εμπόριο υπηρεσιών με την Ένωση.

Επενδύσεις

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι σταθερά ο μεγαλύτερος αποδέκτης των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα στοιχεία από UNCTAD, με μέσο όρο 56 δισ. δολάρια ετησίως στην περίοδο 2010-2014. Οι εταίροι στην ΕΕ παρέχουν μόλις το ήμισυ.

Περίπου 72% των επενδυτών σε μια μελέτη το 2015, υπογράμμισαν ότι η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά είναι σημαντική για την ελκυστικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου στις άμεσες ξένες επενδύσεις.

Υπάρχει κίνδυνος ότι ορισμένες άμεσες ξένες επενδύσεις θα εκτραπούν σε άλλες χώρες της ΕΕ εάν η Βρετανία χάσει πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ.

Μετανάστευση

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της εκστρατείας υπέρ του Brexit, είναι να περιοριστεί η μετανάστευση εργαζομένων από άλλες χώρες της ΕΕ, παρόλο που τόσο η Νορβηγία όσο και η Ελβετία έπρεπε να αποδεχθούν την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων σε αντάλλαγμα για την πρόσβαση στις εσωτερικές αγορές της ΕΕ.

Εάν η Βρετανία όντως περιορίσει την μετανάστευση, θα μπορούσε να έχει μια αρνητική επίδραση στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, από τις οποίες βρίσκονται 1,2 εκατ. εργαζόμενοι στη Βρετανία στα τέλη του 2015.

Η επίδραση θα ήταν πιο οξεία στις χώρες με τους περισσότερους πολίτες στη Βρετανία. Την Πολωνία (853.000 το 2014), την Ρουμανία (175.000) και την Λιθουανία (155.000).

Αντιθέτως, άλλες εύπορες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, θα μπορούσαν ως αποτέλεσμα να δουν υψηλότερες εισροές μεταναστών από την ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ήταν ωφέλιμο οικονομικά, αν και δύσκολο πολιτικά.

Ιρλανδία, Μπένελουξ αυτοί που θα πληγούν περισσότερο;

Μια έρευνα της Bertelsmann Foundation προσπάθησε να διαπιστώσει τον αντίκτυπο για κάθε χώρα και κατέληξε ότι η επίδραση μιας “ήπιας εξόδου” θα μπορούσε να είναι χειρότερη στην Ιρλανδία από ό,τι στην Βρετανία, με βάση τον βαθμό της εμπορικής εξάρτησης από τη Βρετανία.

Οι χώρες της Μπενελούξ και η Σουηδία θα δεχθούν τα μεγαλύτερα πλήγματα ενώ η επίδραση στην Γερμανία θα είναι πολύ περιορισμένη δεδομένου ότι ο κλάδος του αυτοκινήτου και της μεταποίησης  έχουν πολλές άλλες αγορές.

Οι ελληνικές τράπεζες

Οι Έλληνες τραπεζίτες εκτιμούν ότι το Brexit θα είναι πλήγμα για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Για την Ελλάδα θα κάνει πολύ αυστηρότερη την επιτήρηση και την υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και πολύ ευκολότερη μια απόφαση για την “ποινή” του Grexit.

Περαιτέρω επισημαίνουν ότι ένα Brexit θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και για άλλα αποσχιστικά δημοψηφίσματα σε άλλες χώρες. Όπως αναφέρουν στο Capital.gr, εάν μετά το “Όχι” στο βρετανικό δημοψήφισμα, εντός μηνός αναμένεται προκήρυξη ανάλογου δημοψηφίσματος στην Ολλανδία και αναμένεται να ακολουθήσει η Ιταλία. Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. θα χρειαστεί να ακολουθήσει μία νέα στρατηγική ώστε να αποφύγει τη διάλυσή της και να καταστεί εκ νέου ελκυστική για τα μέλη της.

Ο κίνδυνος δημοψηφισμάτων και από άλλες χώρες για έξοδό τους από την Ε.Ε. είναι ο μείζων για τους τραπεζίτες και όπως εκτιμούν θα υποκινηθεί με άξονα τους εργασιακούς νόμους (υπενθυμίζεται ότι τον Οκτώβριο η δεύτερη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος περιλαμβάνει τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις). Όπως αναφέρουν, πίσω από την απόφαση των Βρετανών να διεξάγουν δημοψήφισμα για την παραμονή τους ή όχι στην Ε.Ε. “κρύβεται” η χρόνια δυσαρέσκειά τους “να πληρώνουν τους Γάλλους”. Και δεν είναι τυχαίο ότι το βρετανικό δημοψήφισμα συμπίπτει χρονικά με τις αποφάσεις του σοσιαλιστή Γάλλου προέδρου F. Hollande για ομαδικές απολύσεις και προσλήψεις αγγλικού στυλ.

Η άλλη μεγάλη επίπτωση του Brexit, εστιάζεται από τους τραπεζίτες, στο πλήγμα που θα δεχτεί το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα από την απώλεια της βρετανικής υψηλής τεχνογνωσίας και αξιοπιστίας στα περί των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η δημιουργία ενός νέου χρηματοοικονομικού κέντρου, στο Παρίσι ή το πιθανότερο στη Φρανκφούρτη, θα υπολείπεται παρασάγγας του κύρους και της βαθιάς γνώσης της λειτουργίας των αγορών, όπως και του πλαισίου προστασίας των καταναλωτών – επενδυτών που έχει το Λονδίνο. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλα τα θέματα, από τραπεζικά έως ναυτιλιακά επιλύονται με βάση το βρετανικό δίκαιο που κρίνεται το πιο ενδελεχές και αξιόπιστο.

Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις  του Brexit για τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή σκοπεύουν να μεταφέρουν την έδρα τους στη Μ. Βρετανία, οι τραπεζίτες βλέπουν ομαλή μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς (η Μ. Βρετανία θα θεωρείται “τρίτη” χώρα) με αλλαγή νομοθεσίας και χορήγηση απαιτούμενης άδειας παραμονής.

Μετά, αλλά και προ του αποτελέσματος τους δημοψηφίσματος, οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονταν σε επιφυλακή, ενώ η ΕΚΤ φέρεται να έχει έτοιμη ασπίδα ρευστότητας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, η ΕΚΤ αναμένεται να προβεί σε δημόσια ανακοίνωση στήριξης των αγορών με ρευστότητα, ακόμα και σήμερα. Η στήριξη των αγορών θα γίνει με το άνοιγμα swap lines (χρηματοδοτικές γραμμές ανταλλαγής) της ΕΚΤ με την Τράπεζα της Αγγλίας, οι οποίες θα επιτρέψουν την ανταλλαγή ευρώ και βρετανικών λιρών και την απεριόριστη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών τραπεζών στα δύο νομίσματα. Αντίστοιχες συμφωνίες είχε ενεργοποιήσει η ΕΚΤ με την Fed στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Χθες, ημέρα του δημοψηφίσματος, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας,  M. Carney, βρισκόταν στο στρατηγείο του M. Draghi, στα κεντρικά της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη.  Σήμερα, μετά και το αποτέλσμα του δημοψηφίσματος, οι διοικητές των δεκαεννέα κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης θα συσκεφθούν με τηλεδιάσκεψη. Και το Σαββατοκύριακο 25 και 26 Ιουνίου, μαζί με κεντρικούς τραπεζίτες από όλο τον κόσμο, θα συναντηθούν στην Ελβετία για την ετήσια συνεδρίαση της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών).

Μετά την ξεκάθαρη επικράτηση του Brexi οι κυρίαρχες χώρες της Ε.Ε., από το Βερολίνο μέχρι τις Βρυξέλλες, θα κληθούν να θέσουν τις ζημίες υπό έλεγχο, με τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης πιθανόν να συνεδριάζουν εκτάκτως μέσα στη μέρα.

Όσο για την αντίδραση των αγορών, αναμένεται ραγδαία αύξηση της αστάθειας, ισχυρές διακυμάνσεις για τη στερλίνα, ενώ δεν αποκλείονται και περισσότερο επιθετικές παρεμβάσεις από την Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, οι πρώτες εκατό ημέρες από τη βρετανική έξοδο από την Ε.Ε., θα χαρακτηρισθούν από χάος, φόβο και προσπάθειες ελαχιστοποίησης των ζημιών.

Είναι ενδεικτικό ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Donald Tusk, έχει δηλώσει πως έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του δυτικού πολιτικού πολιτισμού. Η εν λόγω υπερβολή είναι ενδεικτική του καθήκοντος αυτοσυντήρησης που βαρύνει τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, οι οποίοι τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο αποχώρησης μιας χώρας από την Ε.Ε., κάτι που όταν θεσπίστηκε η Ένωση, θεωρούνταν αδιανόητο. Σημειωτέον πως ο μηχανισμός για ενδεχόμενη έξοδο θεσμοθετήθηκε μόλις το 2009.[:]