17/04/2020

Ενδιαφέροντα στοιχεία που ξεχωρίζουν.

Την προηγούμενη βδομάδα αναφερθήκαμε επιγραμματικά στα αίτια της εξάπλωσης της πανδημίας που δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάζει, ούτε να μας οδηγεί σε εύκολες σκέψεις περί σκοτεινών συνομωσιών. Βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κόσμου είναι η επικοινωνία, η διαδραστικότητα και τα ταξίδια, όλα χρήσιμα εργαλεία της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Ας προβληματιστούμε με το γεγονός ότι οι χώρες με τα περισσότερα θύματα είναι οι χώρες που πρωτοστατούν τόσο στο παγκόσμιο εμπόριο όσο και στον τουρισμό (Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Παρίσι, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Β. Ιταλία). Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι κανένα εθνικό σύστημα υγείας δεν θα μπορούσε να φανεί επαρκές και κατάλληλα προετοιμασμένο για να υποστηρίξει μια πανδημία τέτοιας μορφής & έκτασης.

Η ελληνική, δε, περίπτωση διαχείρισης της κρίσης  παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία που θα πρέπει να αναλυθούν συνδυαστικά, εκ του αποτελέσματος.

Η Πολιτεία, ως όφειλε, ανέλαβε πρωτοβουλίες, συντόνισε το έργο και επέλεξε τους κατάλληλους συνεργάτες. Η αποφασιστική στάση, η ρήξη με την εκκλησία για το ίδιο θέμα, εν μέσω τουρκικών προκλήσεων και η εμμονική προσήλωση στο αποτέλεσμα έδωσαν περιεχόμενο σε τυπικούς μέχρι πρότινος υπουργικούς ρόλους. Αποδείχτηκε ότι αρκεί η ισχυρή θέληση και ένα καλό σχέδιο, για να φέρει  θετικό αποτέλεσμα.  Τα διαγγέλματά του πρωθυπουργού και των εκπροσώπων του κατάφεραν να ενώσουν την κοινωνία απέναντι στον κοινό εχθρό. Η πολιτεία έκανε το πρώτο σημαντικό βήμα: μετά από πολύ καιρό κατέδειξε ότι προσπαθεί, μπορεί και ενδιαφέρεται να διαμορφώσει ένα καλύτερο αύριο για του πολίτες της.

Η κοινωνία αρχικά αντέδρασε με  τα γνωστά αντανακλαστικά της απόλυτής ατομικής επιβίωσης, ανεξαρτήτως συνθηκών και αδιαφορώντας για την διατήρηση της απαραίτητης κοινωνικής συνοχής. Όσο όμως η πολιτεία με προσήλωση και οργάνωση έθετε τον στόχο τόσο περισσότεροι πολίτες ανέπτυσσαν αισθήματα εμπιστοσύνης και αποδοχής στην ακολουθούμενη στρατηγική. Η ελληνική κοινωνία, στην συντριπτική της πλειονοτητα,  πειθάρχησε, και σε πολλές περιπτώσεις υπερθεμάτισε, στα ληφθέντα μέτρα. Επιχειρήσεις και ιδιώτες δώρισαν, συμμετείχαν σε εθελοντικές προσπάθειες, πρόσφεραν σε χρήμα και είδος για την ενίσχυση του ΕΣΥ, πεπεισμένοι ότι η προσφορά τους θα αξιοποιηθεί παραγωγικά. Εργοδότες στήριξαν και διατήρησαν το προσωπικό τους παρά τα ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και εργαζόμενοι συμφώνησαν να μειώσουν εθελοντικά τις απολαβές τους, στηρίζοντας αμοιβαία τις επιχειρήσεις που εργάζονται. Ο ένοικος του διπλανού διαμερίσματος  για πρώτη φορά ενδιαφέρθηκε για τον ηλικιωμένο, τον άρρωστο, τον ανήμπορο στην πολυκατοικία του.

Για πρώτη φορά κατά την τελευταία 40ετία, (με ελάχιστες εξαιρέσεις),  η Πολιτεία πρώτη θέτει τους στόχους και τους εφαρμόζει αγνοώντας το πολιτικό κόστος με γνώμονα το δημόσιο καλό. Η κοινωνία ανταποκρίνεται εμπιστεύεται και συμμετέχει. Μόλις έχει εγκαινιασθεί μια νέα σχέση Κράτους-πολίτη που βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση. Βέβαια, στη ζωή δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, ώστε να αλλάζουν όλα στο λεπτό, όμως η πανδημία έθεσε τις βάσεις για τον εξορθολογισμό της σχέσης κράτους πολίτη για την αποκατάσταση του αμοιβαίου σεβασμού. Μια σχέση που δεν πρέπει να ξαναχαθεί.

Παράλληλα, τα περιοριστικά μέτρα, η απαγόρευση της κυκλοφορίας και η επακόλουθη κοινωνική απομόνωση προσέφεραν την ευκαιρία για την εισαγωγή νέων προτύπων και διαδικασιών στο εργασιακό  περιβάλλον. Δημόσιες & Δημοτικές επιχειρήσεις εφάρμοσαν & εκμεταλλεύτηκαν την ψηφιακή τεχνολογία, οι επιχειρήσεις την διεύρυναν και αξιοποίησαν την τηλε-εργασία. Τα επαγγελματικά ταξίδια και οι πολυδάπανες, χρονοβόρες μετακινήσεις αντικαταστάθηκαν από τηλεδιασκέψεις. Στις ειδικές ομάδες πρώτης γραμμής,  (νοσηλευτικό & ιατρικό προσωπικό, φαρμακοποιοί, αστυνομία, στρατός και προσωπικό που απασχολείται στην αλυσίδα τροφίμων),  δόθηκε αυστηροποιημένο πλαίσιο ενεργειών αλλά και η δυνατότητα λήψης των απαραίτητων πρωτοβουλιών ανά περίσταση.

Σε ατομικό επίπεδο, η απομόνωση και οι πρωτόγνωροι, μειωμένοι καθημερινοί ρυθμοί  ενίσχυσαν τον προβληματισμό την ενδοσκόπηση και τον επαναπροσδιορισμό νέων αξιών. Ο εθελοντισμός και η κοινωνική συμμετοχή ενισχύθηκαν μαζί με το αίσθημα της πειθαρχίας του αλληλοσεβασμού και της υπευθυνότητας, ενώ έγινε σαφές ότι πέρα από δικαιώματα υπάρχουν και δεσμευτικές ατομικές υποχρεώσεις.

Σε συλλογικό επίπεδο, η διαφαινόμενη επιτυχία των μέτρων κατέδειξε ότι η συμμετοχή των τεχνοκρατών στην λήψη αποφάσεων είναι επιβεβλημένη. Προκαταλήψεις , τακτικισμοί, έλλειψη γνώσεων και ανικανότητα, πλέον δεν δικαιολογούνται.  Ο πολίτης απαιτεί  στελέχη ικανά & αποτελεσματικά για να διαχειριστούν τις Κρίσεις (που θα είναι όλο και πιο πυκνές & επαναλαμβανόμενες), όχι να τις δικαιολογούν με τις γνωστές ατάκες περί «στρατηγού άνεμου». Οι επιχειρήσεις, αντίστοιχα, αξιολόγησαν θετικά τα  στελέχη  που στην κρίση αποδείχθηκαν ικανά να στηρίξουν τις επιχειρήσεις με εναλλακτικά μέσα, συντόνισαν τους συναδέλφους τους και διατήρησαν την παραγωγική  διαδικασία σε υψηλά σχετικά επίπεδα.

Οι επιχειρηματίες κατανόησαν τις ευμετάβλητες συνθήκες του επιχειρείν,  αντιμετωπίζοντας πρωτόγνωρους κινδύνους. Νέες αξίες αναδύθηκαν και νέοι ορισμοί καθιερώθηκαν. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, η αξιολόγηση προσωπικού, η εργασιακή ειρήνη, η προετοιμασία σχεδίων διαχείρισης κρίσεων αποκτούν πλέον νέα διάσταση στην επαγγελματική ορολογία.

Ο δημόσιος τομέας αντίστοιχα αναγνώρισε την αξία των συμπράξεων με τον ιδιωτικό, μέσα από την εκπόνηση λεπτομερών σχεδίων δράσης και ενθάρρυνε και αξιοποίησε το κύμα των ιδιωτικών δωρεών.

Η κρίση προφανώς έχει πόνο, κίνδυνο και πάνω από όλα ανθρώπινα θύματα. Όμως, ταυτόχρονα, έγινε αιτία να συσπειρωθεί, σε μεγάλο βαθμό, η κοινωνία απέναντι στον κοινό εχθρό. Ανέτρεψε δραστικά την  επικρατούσα άποψη της καθημερινότητας μας, ενίσχυσε ξεχασμένα αισθήματα ενότητας, πειθαρχίας, αλληλοσεβασμού και αλληλεγγύης.  Στελέχη  με τεχνική κατάρτιση, προγραμματισμό, σοβαρότητα και σχέδιο, μπόρεσαν να βγουν από το σκοτάδι και να στηρίξουν τις εταιρείες και τις υπηρεσίες τους με τις αρετές τους. Οι δημόσιες σχέσεις και τα πολλά λόγια αντικαταστάθηκαν από εφαρμόσιμα σχέδια δράσης. Η πραγματική ικανότητα έγινε και πάλι προαπαιτούμενο, οι ικανοί ηγήθηκαν και έδειξαν από τι μέταλλο είναι φτιαγμένοι.   

Είναι όμως αυτή μια μαγική εικόνα που φανταστήκαμε, ή είναι η πραγματικότητα που θα επικρατήσει την επόμενη μέρα της πανδημίας; Γιατί, φυσικά, θα υπάρξει επόμενη μέρα και είναι στο χέρι μας να είναι  ομορφότερη και πολύ καλύτερη από όσες  έχουμε δει μέχρι σήμερα, παρά τις δυσβάσταχτες απώλειες.

Στο επόμενο και τελευταίο μέρος του άρθρου μας, θα εξετάσουμε το ποια θα μπορούσαν να είναι τα διδάγματα της Κρίσης και πώς θα γίνει δυνατόν να μετουσιωθούν τα διδάγματα αυτά, σε ευκαιρίες.

Η ομάδα της