19/11/2021

Για κάθε ημέρα του χρόνου προγραμματίζονται περίπου 50 με 100 πλειστηριασμοί, εκ των οποίων ούτε το ένα τρίτο δεν πραγματοποιείται, ενώ κανένας μέχρι σήμερα δεν αφορούσε ευάλωτο οφειλέτη, και μάλιστα που έχει πληγεί από την πανδημική κρίση.

Τα στοιχεία από τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και εκείνες των πλειστηριασμών είναι εντυπωσιακά. Από τις 37.972 αιτήσεις που έχουν υποβληθεί στην πλατφόρμα για εξωδικαστικό μηχανισμό και ρύθμιση, από 1η Ιουνίου που ξεκίνησε ο νέος πτωχευτικός μέχρι σήμερα, μόνο 600 αιτήσεις έχουν οριστικοποιηθεί και έχουν φτάσει στα χέρια των πιστωτών (τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία) προκειμένου να αναζητηθεί ρύθμιση.

Σε μια άλλη ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, η οποία λειτουργεί για την έκδοση βεβαίωσης περί ευάλωτου οφειλέτη, έχουν υποβληθεί περίπου 3.000 αιτήσεις, εκ των οποίων έχουν οριστικοποιηθεί σχεδόν 300, ενώ μόνο 17 οφειλέτες έχουν λάβει το σχετικό πιστοποιητικό. Την ίδια στιγμή, περίπου 90.000 δανειολήπτες που επλήγησαν από τον κορονοϊό ήδη βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης και προστασίας μέσω των προγραμμάτων επιδότησης δόσεων, δηλαδή του  “Γέφυρα 1” και “Γέφυρα 2”. Επιπλέον, 2.800 νοικοκυριά και δάνεια περίπου 5,5 δισ. ευρώ βρίσκονται κάτω από κάποιο καθεστώς προστασίας και ρύθμισης, περιλαμβανομένων υποθέσεων από τον προηγούμενο Νόμο Κατσέλη. Και όλα αυτά πέραν των προγραμμάτων σταδιακής επαναφοράς δόσεων και άλλων διευθετήσεων που κάνουν οι ίδιες οι τράπεζες ή οι εταιρείες διαχείρισης δανείων.

Όλα έγιναν πιο κατανοητά όταν ζητήθηκε από εξειδικευμένα στελέχη να εξηγήσουν τις διαδικασίες και το τι ισχύει σήμερα στην αγορά:

1. Πανδημία. Από την αρχή της πανδημίας μέχρι τα τέλη Μαΐου 2021 είχαν παγώσει όλες οι νομικές διαδικασίες και οι πλειστηριασμοί για όλους − ευάλωτους, κορονόπληκτους και μη. Το πάγωμα αυτό, που αφορούσε από το πρώτο στάδιο μιας διαδικασίας μέχρι το τελευταίο, έφερε όλους τους πλειστηριασμούς (πλην ευάλωτων και κορονόπληκτων) κατά 9 έως 12 μήνες πίσω. Δηλαδή πλειστηριασμοί που θα μπορούσαν να γίνουν μέσα στο 2020 τώρα μετατίθεται μέσα στο 2022 και ορισμένοι φτάνουν το 2023.
2. Παλιές υποθέσεις. Όλοι οι πλειστηριασμοί που πραγματοποιούνται σήμερα και μέχρι τα τέλη του 2022 αφορούν υποθέσεις 1-2 ετών προ της πανδημίας.
3. Νέος πτωχευτικός. Με την έναρξη του νέου πτωχευτικού νόμου, την 1η Ιουνίου, υπήρξε απελευθέρωση των πλειστηριασμών για όλους − ευάλωτους και μη. Με τη διαφορά ότι ο νέος νόμος προβλέπει ειδικές πρόνοιες για τους ευάλωτους και για την πρώτη κατοικία.
4. Στήριξη ευάλωτων. Μία από τις ειδικές πρόνοιες ήταν η κρατική επιδότηση στέγασης για 5 έτη. Η επιδότηση αυτή ισχύει τόσο για τα δάνεια πρώτης κατοικίας όσο και για την περίπτωση ενοικίου, ώστε να αποφεύγονται οι εξώσεις. Ισχύει τόσο στη φάση του εξωδικαστικού μηχανισμού όσο και στην περίπτωση που αυτή αποβεί άκαρπη και υπάρξει πτώχευση και δεύτερη ευκαιρία, με ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων. Όμως, ειδικά για ευάλωτα, προβλέπεται ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, ο οποίος αναμένεται να λειτουργήσει προς τα τέλη του 2022 και θα είναι υποχρεωμένος να αποκτά την πρώτη κατοικία του ευάλωτου ιδιοκτήτη και να του τη νοικιάζει για 12 έτη. Ο πρώην ιδιοκτήτης θα έχει δικαίωμα και για επίδομα στέγασης για 5 έτη, ενώ ο Φορέας θα μπορεί να προχωρήσει σε πλειστηριασμό αν δεν πληρωθούν τρία ενοίκια. Για τον λόγο αυτό εκτιμάται ότι οι πρώτοι πλειστηριασμοί ευάλωτων οφειλετών θα προκύψουν από το 2023 και μετά.
5. Sales & leaseback. Μέχρι τη λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, του οποίου ο διεθνής διαγωνισμός ξεκινά σύντομα, ο πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών θεωρείται πρακτικά αδύνατος, λόγω του μεγάλου όγκου που έρχεται από τα προηγούμενα χρόνια πριν από την πανδημία, των πολλών περιπτώσεων μη ευάλωτων που έχουν και μεγαλύτερη αξία πώλησης, αλλά και των ενδιάμεσων δικλίδων προστασίας με το πιστοποιητικό του ευάλωτου νοικοκυριού, το “Γέφυρα 1” και το “Γέφυρα 2” (προγράμματα που επεκτείνονται μέχρι τα τέλη 2021 και Αύγουστο 2022, αντίστοιχα).
6. Βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη. Νομοθετήθηκε ο ορισμός του ευάλωτου οφειλέτη, όπου προβλέπονται συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και ύψη οφειλών. Ο νόμος προβλέπει ότι, προκειμένου να θεωρηθεί κάποιος ως ευάλωτος οφειλέτης, θα πρέπει να κάνει αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και να εκδοθεί το σχετικό πιστοποιητικό. Το τελευταίο είναι υποχρεωτικό για επιδόματα αλλά και προστασία από πλειστηριασμούς. Συνεπώς, όποιος θέλει να προστατεύσει την περιουσία του και να πάρει επίδομα πρέπει να κάνει αίτηση για το πιστοποιητικό αυτό, ηλεκτρονικά, στην πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
7. Άλλο ευάλωτος, άλλο κορονόπληκτος. Η έννοια του ευάλωτου οφειλέτη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τον κορονόπληκτο. Η τελευταία κατηγορία προστατεύεται μόνο από τα μέτρα που ελήφθησαν για την πανδημία και εντάσσονται στα προγράμματα “Γέφυρα 1” και “Γέφυρα 2”. Τα κριτήρια είναι διαφορετικά, καθώς εδώ λαμβάνεται υπόψη και η πτώση των εισοδημάτων λόγω πανδημίας. Πάντως, και οι κορονόπληκτοι προστατεύονται μέχρι τα μέσα του 2022.
8. Αιτήσεις στον πτωχευτικό νόμο. Το μεγαλύτερο μέρος των αιτήσεων στον εξωδικαστικό μηχανισμό καθυστερεί κυρίως για να συγκεντρώσει περισσότερα χρέη προς ρύθμιση που θα προκύψουν από φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, αλλά και από τη λήξη μέτρων προστασίας, λόγω πανδημίας (περιλαμβανομένων αναστολών δόσεων δανείων, εισφορών κ.λπ.). Ένα άλλο κομμάτι, σχεδόν το ένα τρίτο, περιμένει τη σειρά του μέχρι να απειληθεί από πλειστηριασμό, ώστε να κερδίσει το δίμηνο της προστασίας, ενώ ένα άλλο τμήμα έχει κολλήσει στην αποδοχή του απορρήτου ή σε άλλα νομικά θέματα με συνδικαιούχους, εγγυητές κ.ά., για τα οποία η υπόθεση βρίσκεται σε λογιστήρια και δικηγορικά γραφεία.
9. Συγκέντρωση χρεών. Από τα μέσα Νοεμβρίου που θα προκύψουν οι νέες υποχρεώσεις (εφορία, ΦΠΑ κ.ά.) αναμένεται να αυξηθούν οι περιπτώσεις οριστικοποίησης αιτήσεων στον εξωδικαστικό (από 600 σήμερα) και να προκύψουν οι πρώτες ρυθμίσεις που δεν θα αφορούν κυρίως ευάλωτους.
10. Δυσκολία πλειστηριασμών. Η καθυστέρηση και η μη πραγματοποίηση των περισσότερων πλειστηριασμών οφείλονται κυρίως στους εξής λόγους: Πρώτον, πολλοί περιμένουν μέχρι τον πλειστηριασμό και αμέσως πληρώνουν και συμβιβάζονται ώστε να ανασταλεί. Δεύτερον, υπάρχει τεράστια γραφειοκρατία ακόμα και σήμερα με τις ψηφιακές μεταβιβάσεις. Διότι όλα τα πιστοποιητικά και οι διαδικασίες δεν είναι ηλεκτρονικά. Παράδειγμα αποτελεί η βεβαίωση ΤΑΠ από δήμο, που μπορεί να χρειαστεί έως 4-6 μήνες, υποθηκοφυλακεία έως 6 μήνες και η ετοιμασία ενός συμβολαίου από νομική υπηρεσία τράπεζας περίπου έναν χρόνο (πριν από την ψηφιοποίηση διαρκούσε έως δύο έτη). Τρίτον, διάφορα νομικά και πολεοδομικά ζητήματα που οδηγούν σε αναστολές, από “ουρές” του νόμου Κατσέλη κ.ά. Τέταρτον, απουσία ενδιαφέροντος, που αποτελεί μάλιστα και βασική αιτία ματαίωσης πλειστηριασμών.
11. Ρύθμιση προσφοράς. Τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δεν επιλέγουν τον πλειστηριασμό ως πρώτη λύση, ούτε τους συμφέρει να προκαλέσουν πιέσεις στις τιμές της αγοράς, ειδικά τώρα που επεκτείνονται στο real estate. Συνεπώς, πρώτα εξαντλούν λύσεις όπως η ρύθμιση, η θεραπεία και η επιστροφή των πρώην κόκκινων δανείων πίσω στις τράπεζες και μετά προχωρούν σε δημιουργία χαρτοφυλακίων για πώληση σε fund ή ρυθμίζουν το πρόγραμμα των πλειστηριασμών ώστε η προσφορά να είναι ελεγχόμενη.

Όλοι αυτοί οι λόγοι μαζί συνθέτουν την εικόνα του μεγάλου όγκου πλειστηριασμών που προγραμματίζεται αλλά ένα μικρό μέρος πραγματοποιείται, των εργαλείων προστασίας για τους ευάλωτους που δεν χρησιμοποιούνται όπως αναμενόταν και της μεγάλης καθυστέρησης στην οριστικοποίηση των αιτήσεων στον πτωχευτικό νόμο για ρύθμιση.

Πηγή: Capital.gr