[:el]21/02/2018

Το ζήτημα της μεγέθυνσης των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων «ανοίγει» ο ΣΕΒ. Ποιοι παράγοντες εμποδίζουν το «ψήλωμα» των εταιρειών. Τι προκύπτει από έρευνα της EY.

Όλο το φάσμα των δυσκολιών που εμποδίζει τη μεγέθυνση των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων φαίνεται να διαθέτει η χώρα. Σύμφωνα με τη μελέτη της EY, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και εξ αφορμής του συνεδρίου που πραγματοποιείται σήμερα με θέμα την ανάγκη μεγέθυνσης των πολύ μικρών επιχειρήσεων, η επιχειρηματική μεγέθυνση καθορίζεται από μια σειρά έμμεσων και άμεσων παραμέτρων και εμποδίων.

Και οι παράμετροι αυτές διακρίνονται στις ενδογενείς, που αφορούν στις αδυναμίες των επιχειρήσεων ως προς την εσωτερική οργάνωση, τη διοίκηση ή και τις ικανότητες του προσωπικού, και τις εξωγενείς, που έχουν να κάνουν με το ευρύτερο περιβάλλον, στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις όπως το κανονιστικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, η φορολογία, η γραφειοκρατία και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Η επίδραση των παραμέτρων αυτών στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων σχετίζεται άμεσα με το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων. Ενώ η μικρότερη κλίμακα επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία, η αναλογία του οριακού κόστους που προκύπτει από το εκάστοτε εμπόδιο είναι πολύ μεγαλύτερη για τις μικρότερες επιχειρήσεις, δυσχεραίνοντας έτσι και την προσπάθειά τους να μεγαλώσουν.

Ως προς τους ενδογενείς παράγοντες, πράγματι είναι δύσκολο να υπάρξει μια άμεση παρέμβαση. Και αυτό διότι οι δυσκολίες αυτές σχετίζονται περισσότερο με την κουλτούρα και το όραμα του ιδιοκτήτη, κάτι που δεν αλλάζει εύκολα. Ωστόσο, δυνατότητες παρέμβασης υπάρχουν, άσχετα αν η ωρίμανσή τους απαιτεί χρόνο.

Οι εξωγενείς όμως παράγοντες μπορούν να αμβλυνθούν. Το μόνο που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση και συνεργασία των φορέων και των κάθε φύσεως επιχειρήσεων. Σε αυτό άλλωστε προσβλέπει και ο ΣΕΒ, ο οποίος προτείνει την υπογραφή ενός «συμφώνου» με την πολιτεία που θα επιτρέπει την ανάπτυξη και τη μεγέθυνση των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων.

Όπως αναφέρει η ΕΥ, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στα ενδογενή εμπόδια μεγέθυνσης των ΜΜΕ περιλαμβάνονται:

– Η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού.

– Η αδυναμία στο όραμα του ιδιοκτήτη της επιχείρησης.

– Η χαμηλή απορρόφηση της διαθέσιμης πληροφόρησης.

– Η χαμηλή δυνατότητα υιοθέτησης σύγχρονων τεχνολογιών.

Στα παραπάνω, θα πρέπει να προστεθούν και τα εξωγενή εμπόδια τα οποία κατά κύριο λόγο είναι τα εξής:

– Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

– Η πρόσβαση σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότης -angel investors, venture capital κ.λπ.

– Η περίπλοκη φορολογική νομοθεσία και το γενικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο.

– Το πτωχευτικό δίκαιο.

– Τα εμπόδια στην πρόσβαση αγορών.

– Η μικρή βαρύτητα στην πνευματική ιδιοκτησία και νομική κατοχύρωση.

Στην Ελλάδα, όλα τα παραπάνω 10 εμπόδια βρίσκονται σε… υπερεπάρκεια. Θα πρέπει να προστεθεί όμως ακόμη ένα: το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που συγκεκριμένα όσον αφορά στις ΜμΕ επισκιάζει τις σημαντικές δυνατότητες πολλών εξ αυτών να αναπτυχθούν.

Τα ενδογενή εμπόδια έχουν να κάνουν με τις εσωτερικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι ΜμΕ όσον αφορά στην ανεπάρκεια των εσωτερικών πόρων και δυνατοτήτων, οι οποίες λειτουργούν ως τροχοπέδη στην πορεία τους προς τη μεγέθυνση. Τα εμπόδια αυτά μπορούν να αναλυθούν ως εξής:

Έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού ή έμπειρου διοικητικού προσωπικού

Οι δεξιότητες των ιδιοκτητών και της διοίκησης των επιχειρήσεων, όπως και οι ικανότητες των εργαζομένων σε αυτές, αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη της δυναμικής εκείνης που θα τους επιτρέψει να ξεπεράσουν τα όποια σημεία καμπής. Αυτά καθορίζουν και την υιοθέτηση αποτελεσματικού οργανογράμματος με ξεκάθαρους ρόλους. Οι δεξιότητες επηρεάζουν θετικά την παραγωγικότητα της εργασίας και την καινοτομία, η οποία, με τη σειρά της, ωφελεί τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων. Οι δεξιότητες οι οποίες θα μπορούσαν να υποβοηθήσουν μια επιχείρηση κατά τη διαδικασία μεγέθυνσης, συμπεριλαμβάνουν τόσο τις γενικές δεξιότητες, όπως οι διοικητικές και οι προσωπικές/επικοινωνιακές (soft skills), όσο και τις εξειδικευμένες-τεχνικές, όπως ειδίκευση σε εξαγωγές, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, δυνατότητες ανάπτυξης και απορρόφησης καινοτομιών.

Το όραμα του ιδιοκτήτη της επιχείρησης

Το όραμα του ιδιοκτήτη της επιχείρησης είναι ένας σημαντικός επιπλέον παράγοντας ανάπτυξης, συνεπώς, η έλλειψη φιλοδοξιών περιορίζει την ανάπτυξη και μπορεί να εμποδίσει την επιχείρηση από το να αναζητά χρήσιμη επιχειρηματική υποστήριξη. Οι επιχειρηματίες αποτυγχάνουν στο να χρησιμοποιήσουν τη διαθέσιμη επιχειρηματική στήριξη, κυρίως λόγω δυσκολιών στην πρόσβαση σε πληροφορίες ή συμβουλές, αμφιβολιών σχετικά με τα οφέλη των υποστηρικτικών προγραμμάτων και δυσπιστία σχετικά με την ικανότητα και την αξιοπιστία των παροχών υποστήριξης.

Χαμηλή απορρόφηση της διαθέσιμης πληροφόρησης

Οι κυβερνήσεις επιθυμούν την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας και της ανάπτυξης, και η στήριξη θα πρέπει να απευθύνεται σε εκείνες τις επιχειρήσεις που είναι πιθανότερο να επιφέρουν πρόσθετη οικονομική ανάπτυξη και, κατά συνέπεια, στις περιπτώσεις όπου οι παρεμβάσεις μπορούν να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Παρατηρείται μια γενικά ελλιπής ενημέρωση των επιχειρήσεων γύρω από τα διαθέσιμα προγράμματα στήριξης, είτε διότι οι ίδιες δεν καταβάλλουν την απαιτούμενη προσπάθεια για τη συλλογή της σχετικής πληροφόρησης, είτε επειδή δεν υπάρχουν αποτελεσματικά συστήματα διοχέτευσης της πληροφόρησης σε κεντρικό επίπεδο (π.χ. one-stop-shop σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο). Η έλλειψη ενημέρωσης αποτρέπει τη χρήση των προγραμμάτων χρηματοδότησης, τη συμμετοχή σε δίκτυα, τη διοχέτευση των προϊόντων σε εξωτερικές αγορές και την εξεύρεση οικονομικών πόρων.

Χαμηλή δυνατότητα υιοθέτησης σύγχρονων τεχνολογιών

Η αδυναμία στην ανάπτυξη της εξωστρέφειας, της συμμετοχής σε business clusters και διεθνείς αλυσίδες αξίας, της ανεπαρκούς χρηματοδότης και των φορολογικών κινήτρων για R&D, επιδρούν αρνητικά στην παραγωγή και στην πώληση προϊόντων και υπηρεσιών από τις ΜμΕ, μην επιτρέποντας τους να επιτύχουν την απαιτούμενη μεγέθυνση, πράγμα που, με τη σειρά του, επιδρά αρνητικά στη διάθεση πόρων για έρευνα και ανάπτυξη. Η επίγνωση των ωφελειών από τη δέσμευση πόρων για έρευνα και ανάπτυξη και της διασύνδεσης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με την ιδιωτική πρωτοβουλία, θα πρέπει να λάβει περισσότερη προσοχή.

Εξωγενή εμπόδια

Τα εξωγενή εμπόδια που αντιμετωπίζει η μέση ΜμΕ αφορούν στο εξωτερικό περιβάλλον, στο οποίο λειτουργεί, και περιλαμβάνει την αγορά κεφαλαίων (χρηματοδότηση), το κανονιστικό, φορολογικό και ρυθμιστικό πλαίσιο και την ανεπάρκεια σε κίνητρα και πολιτικές. Πολλά από τα επιμέρους εμπόδια, είτε μεμονωμένα, είτε σε συνδυασμό, αποτρέπουν τις επιχειρήσεις από το να επιτύχουν μεγαλύτερα μεγέθη και καλύτερες οικονομικές επιδόσεις.

Περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση

Οι ΜμΕ αντιμετωπίζουν εμπόδια στην άντληση χρηματοδότησης με τη συμμετοχή των ιδιωτικών κεφαλαίων να είναι χαμηλή, πέρα από τον παραδοσιακό τραπεζικό δανεισμό. Γενικά, οι ΜμΕ αντιμετωπίζουν ανεπαρκή πληροφόρηση για την οικονομική τους προοπτική και τα μη αξιόπιστα χρηματοοικονομικά στοιχεία, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερο κόστος δανεισμού για τις μικρές σε σύγκριση με τις μεγάλες επιχειρήσεις.

Το πρόβλημα της άντλησης κεφαλαίων καθίσταται περισσότερο διαδεδομένο κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Για παράδειγμα, στην Κύπρο και την Ελλάδα, σχεδόν το 1/4 των ΜμΕ αναφέρει ότι το πιο επιτακτικό πρόβλημα είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, ενώ, σε επίπεδο 25 κρατών-μελών, το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται στο 12% των ΜμΕ ή και λιγότερο.

Πρόσβαση σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης -angel investors, venture capital

Πολλοί επιχειρηματίες δε διαθέτουν τις απαιτούμενες χρηματοοικονομικές γνώσεις, το όραμα, τους πόρους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, την προθυμία να προσελκύσουν πηγές χρηματοδότησης εκτός από τον παραδοσιακό δανεισμό. Η περιορισμένη ζήτηση εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων μπορεί, επίσης, να αποδοθεί εν μέρει στη μειονεκτική φορολογική μεταχείρισή τους, εν συγκρίσει με τον τραπεζικό δανεισμό.

Η περίπλοκη φορολογική νομοθεσία και το γενικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο

Για τα μικρότερα επιχειρηματικά μεγέθη, το κόστος συμμόρφωσης με τις κανονιστικές επιβαρύνσεις και απαιτήσεις είναι δυσανάλογα υψηλό. Το συνολικό κόστος του διοικητικού φόρτου, ως ποσοστό του ΑΕΠ, ποικίλλει στις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς στις Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία και Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 4,6% και 6,8%, ενώ σε Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία και Ιρλανδία εμφανίζει χαμηλότερες τιμές (μεταξύ 1,5% και 2,4%).

Το βάρος φορολογικής συμμόρφωσης τείνει να είναι πολύ μεγαλύτερο για τις ΜμΕ, από ότι για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Το συνολικό κόστος φορολογικής συμμόρφωσης, σε σχέση με το σύνολο των φόρων που καταβάλλεται, είναι πάνω από 30% για τις πρώτες, ενώ είναι μόνο 1,9% για τις τελευταίες. Οι ΜμΕ, επίσης, πλήττονται από δυσανάλογα υψηλό κόστος συμμόρφωσης με τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), σε σχέση με τον κύκλο εργασιών τους, σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι μεταβολές των νόμων, η πολυπλοκότητά τους, η ύπαρξη διαφορετικών φορολογικών διοικήσεων, οι πολύπλοκες μορφές και η γλώσσα των φορολογικών νόμων, οι αυστηρές προθεσμίες πληρωμής και το κόστος των φορολογικών συμβούλων (που χρησιμοποιούνται συχνά από τις ΜμΕ) αποτελούν τα κύρια εμπόδια.

Το πτωχευτικό δίκαιο

Δεν πρόκειται μόνο για ελληνικό πρόβλημα. Στην Ελλάδα, όπως και γενικότερα στην Ευρώπη η διαδικασία πτώχευσης είναι μια δύσκολη διαδικασία, ενώ το στίγμα από την επιχειρηματική αποτυχία εκδηλώνεται αρκετά εντονότερα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, κάτι το οποίο αποθαρρύνει πολλούς επιχειρηματίες από το να εισέλθουν στον επιχειρηματικό στίβο. Επιπρόσθετα, η αυστηρότητα με την οποία κρίνονται οι ειλικρινείς επιχειρηματίες, οι οποίοι στάθηκαν άτυχοι, τους αποθαρρύνει ή και τους αποτρέπει από το να επανεκκινήσουν την επιχειρηματική τους σταδιοδρομία ή ακόμη και να ζητήσουν υποστήριξη όταν την έχουν περισσότερο ανάγκη. Η επίδραση είναι σημαντική σε επίπεδο πρόθεσης ανάληψης επιχειρηματικού ρίσκου και επηρεάζει άμεσα τις φιλοδοξίες των επιχειρηματιών για επέκταση των δραστηριοτήτων τους.

Τα εμπόδια στην πρόσβαση αγορών

Εμπόδια στην εξωστρέφεια προκύπτουν τόσο από προβλήματα πολιτικής, όσο και από αποτυχίες της αγοράς. Όσον αφορά στα θέματα πολιτικής, εμπόδια μπορεί να δημιουργηθούν από γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, τελωνειακά και δανειοδοτικά ζητήματα, αλλά και διασυνοριακές διαφορές σε πολιτικές που καθιστούν τις εξαγωγές διαδικασία με υψηλό κόστος. Η ανάπτυξη εξαγωγικής δραστηριότητας ενδέχεται να απαιτεί υψηλότερες αναμενόμενες αποδόσεις από τις εγχώριες πωλήσεις και αυτές οι αναμενόμενες αποδόσεις μπορεί να μειωθούν σημαντικά εάν η φορολογική επιβάρυνση είναι υψηλή ή υψηλότερη από ό,τι για τους δυνητικούς ανταγωνιστές στο εξωτερικό. Συνεπώς, η παροχή φορολογικών κίνητρων για εξαγωγές μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη.

Υπάρχουν, όμως, και αποτυχίες της αγοράς που σχετίζονται με την ελλιπή πληροφόρηση για διεθνή δίκτυα και συμμετοχή σε αλυσίδες αξίας, την έλλειψη αλληλεπίδρασης, όσον αφορά στην ανταλλαγή γνώσης και την αδυναμία επίτευξης των απαιτούμενων συνεργασιών, αποτρέποντας τις ΜμΕ από το να επιτύχουν την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται το βέλτιστο επίπεδο εξαγωγικής δραστηριότητας.

Η μικρή βαρύτητα στην πνευματική ιδιοκτησία

Σε έκθεση του Γραφείου Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2015, διαπιστώθηκε πως, ενώ μόνο το 9% των μικρών επιχειρήσεων κατέχουν Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΔΠΙ), οι ΜμΕ που χρησιμοποιούν πνευματική ιδιοκτησία παράγουν κατά 32% περισσότερα έσοδα ανά εργαζόμενο, σε σχέση με αυτές που δεν κατέχουν ΔΠΙ, επιτρέποντάς τους να προσφέρουν πιο ελκυστικούς μισθούς και να αυξήσουν ταχύτερα το εργατικό τους δυναμικό.

Παρ’ όλα αυτά, μόνο το 3% των ΜμΕ χρησιμοποιούν δικαιώματα με εμβέλεια σε επίπεδο ΕΕ καθώς το υψηλό κόστος και η πολυπλοκότητα των νομικών διαφορών αποθαρρύνουν τις καινοτόμες ΜμΕ από το να επιβάλουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους. Γενικά η αδυναμία δημιουργίας και κατοχύρωσης των πνευματικών δικαιωμάτων στερεί από τις ΜμΕ απαραίτητους πόρους ή περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να αποφέρουν πολλαπλά οφέλη σε επίπεδο απόδοσης και κλίμακας.

Πηγή: Euro2day.gr[:]