10/11/2025

Ποιους έμμεσους περιορισμούς “επιβάλουν” οι ελληνικές τράπεζες και τι θα πρέπει να αλλάξει για να έχουν πρόσβαση χωρίς κωλύματα οι πολίτες στα μετρητά

Σε αναθεώρηση της πολιτικής τους σε σχέση με τα μετρητά που δέχονται και κυρίως που δίνουν στους πελάτες τους θα πρέπει να προχωρήσουν οι τράπεζες, μετά από τα αυστηρά μηνύματα που στέλνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσβαση των πελατών τους στις συγκεκριμένες πληρωμές (σ.σ. δηλαδή στις πληρωμές με μετρητά).

Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός είναι ante portas και αφορά Δημόσιο, τράπεζες και εμπόρους που περιορίζουν ή και αποθαρρύνουν με αποτέλεσμα τον περιορισμό της χρήσης μετρητών.

Η ΕΚΤ στέλνει αυστηρή προειδοποίηση τονίζοντας ότι η μετάβαση στις ψηφιακές πληρωμές δεν συνεπάγεται την κατάργηση του φυσικού χρήματος.

Τι συμβαίνει με τις ελληνικές τράπεζες και τη χρήση μετρητών

Αν και οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν περίπου 1.400 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα και 2.500 ATMs, χωρίς προμήθειες πλέον στις περισσότερες συναλλαγές, τα ραντεβού και το κλείσιμο αρκετών ATMs σε απομακρυσμένες περιοχές θα μπορούσαν να θεωρηθούν λόγοι που δυσκολεύουν τη ζωή ανθρώπων που συναλλάσσονται με μετρητά.

Το κλείσιμο καταστημάτων των ΕΛΤΑ αποτελεί και αυτό με τη σειρά του μια επιπρόσθετη δυσκολία ειδικά στην επαρχία για τη χρήση μετρητών. Εξού και η Eurobank μελετά να διατηρήσει στις περιοχές που υπήρχαν τα ATMs της που μέχρι πρότινος στεγαζόντουσαν στα καταστήματα των ΕΛΤΑ. Και άλλες ωστόσο τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει να μελετούν εκ νέου τους σχεδιασμούς τους για την πρόσβαση των πελατών τους στα μετρητά.

Όμως τα παραπάνω δεν είναι οι μόνοι περιορισμοί. Οι τράπεζες δεν δίνουν εύκολα μετρητά στους πολίτες από τα γκισέ των καταστημάτων τους ακόμη και εάν πρόκειται για ποσά χαμηλότερα των 5.000 ευρώ.

Κάποιος πολίτης για να πάρει ένα τέτοιο ποσό θα πρέπει να κλείσει ραντεβού και να έχει ειδοποιήσει την τράπεζα. Συγχρόνως υφίσταται τις περισσότερες μια μικρή ανάκριση για το τι θα χρειαστεί τα μετρητά μολονότι αυτά έχουν απολύτως νόμιμα κατατεθεί στο λογαριασμό του.

Γιατί το κάνουν οι αυτό οι τράπεζες; Ο σημαντικότερος λόγος είναι το κόστος διαχείρισης των μετρητών, γι’ αυτό και τα περισσότερα καταστήματα των τραπεζών δεν διαθέτουν ταμεία, άλλος ένας λόγος, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποιος για τα εμπόδια που θέτουν οι τράπεζες στις συναλλαγές με μετρητά.

Τα ATMs με τη σειρά τους μπορούν να δώσουν μετρητά αναλόγως με τις ρυθμίσεις που ο κάτοχος του λογαριασμού διαμορφώνει στο προφίλ του λογαριασμού του. Οι αλλαγές των ρυθμίσεων συνήθως διατηρούνται για μια ημέρα και πάντως δεν επιτρέπουν αναλήψεις πέραν των 3.500- 5000 ευρώ αναλόγως της τράπεζας. Από την άλλη πλευρά η ανάληψη τέτοιων ποσών από άτομα μεγάλης ηλικίας που δεν γίνονται πάντα ευπρόσδεκτα σε ένα κατάστημα τραπέζης, δεν αποτελεί πάντα εύκολη υπόθεση.

Είναι φανερό πως οι τράπεζες αποθαρρύνουν με κάθε τρόπο τη χρήση μετρητών κυρίως στο πλαίσιο του κόστους διαχείρισης.

Όσον αφορά τους εμπόρους στην Ελλάδα, αυτοί κάθε άλλον παρά αποθαρρύνουν τη χρήση μετρητών, αντιθέτως την προτιμούν στις περισσότερες περιπτώσεις.

Σύμφωνα με έρευνα της ΕΚΤ για το 2024, στην Ελλάδα το 42 % της αξίας των συναλλαγών σε POS (σημεία εξυπηρέτησης) έγινε με μετρητά, ενώ το 47 % με κάρτες. Στην ίδια έρευνα, για την Ελλάδα αναφέρεται ότι 54% των συναλλαγών κατά αριθμό έγιναν με μετρητά, ενώ 37% με κάρτες. Το 50% των Ελλήνων δήλωσαν ότι προτιμούν τα μετρητά ως κύριο μέσο πληρωμής — ο υψηλότερος δείκτης στην Ευρωζώνη κατά τη συγκεκριμένη έρευνα.

Σύμφωνα με ανάλυση για το 2024-25,η Ελλάδα είχε μερίδιο μετρητών στην αξία συναλλαγών περίπου 42 %, ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (περίπου 39%).

Δεν είναι, όμως, μόνον οι τράπεζες που προάγουν αυτήν την αποθάρρυνση, αλλά και το ίδιο το Δημόσιο που μόνον με τον τρόπο αυτόν καταφέρνει να ελέγξει τη φοροδιαφυγή εξού και έχει επιβάλει ως ανώτερη συναλλαγή με μετρητά τα 500 ευρώ.

Όπως και να έχει, πι καταναλωτικές ενώσεις, με την “άδεια” πλέον και της ΕΚΤ αναμένεται να δημιουργήσουν σχετικό παρατηρητήριο και είναι βέβαιο πως θα υπάρξει πλήθος καταγγελιών στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες κυρίως ιδιώτες αποκλείονται από τα μετρητά κάτι που ισοδυναμεί με αποκλεισμό από την ίδια τους την περιουσία.

Ποια είναι η διαχείριση στο εξωτερικό

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, στη Γαλλία τα μετρητά χρησιμοποιούνται για περίπου 43% των συναλλαγών κατά αριθμό στο σύνολο της Ευρωζώνης (όπου ο μέσος όρος είναι ~52%). Όσον αφορά την αξία των συναλλαγών, το ποσοστό των μετρητών είναι αρκετά χαμηλότερο σε ορισμένες κατηγορίες.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Γαλλία κινείται πιο «ψηφιακά» σε σχέση με πολλές χώρες — δηλαδή οι κάρτες και άλλες ηλεκτρονικές πληρωμές έχουν σημαντικό μερίδιο.

Ωστόσο, παρά την ψηφιακή τάση, η αποδοχή των μετρητών παραμένει υψηλή σε εταιρείες- καταστήματα: για παράδειγμα,το 94% των ΜΜΕ δηλώνει ότι εξακολουθεί να αποδέχεται μετρητά.

Στην Ιταλία, τα μετρητά χρησιμοποιούνται σε υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με τη Γαλλία. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι ~61% των συναλλαγών κατά αριθμό γίνονται με μετρητά.

Όσον αφορά την αξία των συναλλαγών με μετρητά, η Ιταλία βρίσκεται σε μεσαίο επίπεδο (~49%) σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Η αποδοχή μετρητών στις εταιρείες επίσης παραμένει ψηλή — το ~93% των ΜΜΕ δηλώνει ότι τα δέχεται.

Η Γερμανία δείχνει να αποτελεί μια ενδιάμεση κατάσταση — σύμφωνα με τα στοιχεία, στη Γερμανία περίπου 53% των συναλλαγών κατά αριθμό γίνονται με μετρητά, λίγο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης ( 52%). Όσον αφορά την αξία των συναλλαγών σε μετρητά, η Γερμανία έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες. Ωστόσο η χώρα λόγω του μεγάλου αριθμού μεταναστών έχει πιο αποενοδοποιημένη τη χρήση των μετρητών.

Από άλλη έρευνα, σημειώνεται ότι η χρήση μετρητών για συναλλαγές «ιδιώτη προς ιδιώτη (P2P)» ήταν περίπου74% αριθμητικά το 2024, στη Γερμανία.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την κατάργηση των μετρητών

Η χρήση μετρητών συχνά συνδυάζεται με τη φοροδιαφυγή. Όμως κάθε ενέργεια έχει το κόστος, καθώς η μη χρήση μετρητών συνιστά κίνδυνο για το ευρώ, το οποίο ας σημειωθεί πως αποτελεί ένα νεόκοπο νόμισμα.

Η μείωση ή κατάργηση της χρήσης μετρητών (cashless society) μπορεί πράγματι να θεωρηθεί κίνδυνος για το ευρώ και γενικότερα για τη νομισματική κυριαρχία της Ευρωζώνης, για μια σειρά από λόγους που συνδέονται με την ελευθερία, τη σταθερότητα και τον έλεγχο του χρήματος.

Το φυσικό ευρώ (χαρτονομίσματα και κέρματα) είναι νόμιμο χρήμα που εκδίδεται απευθείας από την ΕΚΤ και τα κράτη-μέλη.

Αν όμως η οικονομία βασιστεί πλήρως σε ιδιωτικά ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (π.χ. κάρτες, εφαρμογές, fintech, ιδιωτικά stablecoins):

Το ευρώ παύει να είναι το κυρίαρχο μέσο συναλλαγής.

Οι ιδιωτικές εταιρείες (Visa, Mastercard, Apple, κ.ά.) αποκτούν ουσιαστικό έλεγχο στη ροή του χρήματος.

Το κράτος και η ΕΚΤ χάνουν τη δυνατότητα να διασφαλίζουν την πρόσβαση όλων στο νόμισμα ή να το χρησιμοποιούν ως εργαλείο πολιτικής.

Αν δεν κυκλοφορούν μετρητά:

-Κάθε συναλλαγή περνά μέσα από τραπεζικά ή τεχνολογικά δίκτυα.

-Σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης, τεχνικού προβλήματος ή διακοπής λειτουργίας, το σύστημα μπορεί να παγώσει.

-Οι πολίτες δεν έχουν εναλλακτικό τρόπο πληρωμής σε κατάσταση κρίσης (π.χ. blackout, φυσική καταστροφή, πανδημία).

Τι αναφέρει η ΕΚΤ –  Αυστηρές προειδοποιήσεις

Τα μετρητά εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνία και είναι απαραίτητα για κάθε οικονομία τονίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που επικαλείται δικές της μελέτες, οι οποίες δείχνουν ότι οι περισσότεροι πολίτες της ζώνης του ευρώ θεωρούν σημαντικό να μπορούν να πληρώνουν με μετρητά και ότι τα μετρητά είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος πληρωμής στα σημεία πώλησης στη ζώνη του ευρώ.

Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ έχουν δεσμευτεί να διασφαλίσουν ότι τα μετρητά παραμένουν ευρέως διαθέσιμα και αποδεκτά. Ως εκ τούτου, χαιρετίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναν νέο κανονισμό της ΕΕ για την ενίσχυση της ιδιότητας του νόμιμου χρήματος των μετρητών. Η πρόταση στοχεύει να διασφαλίσει ότι η πρόσβαση και η αποδοχή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ είναι νομικά κατοχυρωμένες σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.

Πρόσβαση σε μετρητά

Η διασφάλιση της εύκολης και άνετης πρόσβασης στα μετρητά θα προστατεύσει τον ρόλο τους ως νόμιμου χρήματος και θα εγγυηθεί τη συνεχή χρήση τους ως καθημερινής μεθόδου πληρωμής. Η επιλογή των ανθρώπων για τον τρόπο πληρωμής μπορεί να επηρεαστεί από το πόσο εύκολα μπορούν να κάνουν ανάληψη χρημάτων από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς αναφέρει η ΕΚΤ.

Οι χώρες της ζώνης του ευρώ είναι ατομικά υπεύθυνες για τη διασφάλιση ότι οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις έχουν επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε μετρητά σε όλες τις ονομαστικές αξίες σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των αστικών και αγροτικών περιοχών.

Ο ρόλος του Ευρωσυστήματος

Τα μετρητά που εκδίδονται από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες διανέμονται στις εμπορικές τράπεζες για να μπορέσουν να καλύψουν τις ανάγκες των πελατών τους σε μετρητά. Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αναλύουν το επίπεδο των υπηρεσιών μετρητών σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ με σκοπό τον εντοπισμό πιθανών ελλείψεων στην πρόσβαση σε μετρητά.

Για παράδειγμα, να αναπτυχθεί μια κοινή μεθοδολογία για την ανάλυση της πρόσβασης των πολιτών της ζώνης του ευρώ σε υπηρεσίες μετρητών, όπως τα ΑΤΜ και τα υποκαταστήματα τραπεζών. Εάν χρειαστεί, οι χώρες της ζώνης του ευρώ μπορούν να εφαρμόσουν νόμους που απαιτούν από τις εμπορικές τράπεζες και άλλα ιδρύματα να διασφαλίζουν επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε μετρητά.

Τονίζεται επίσης ότι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες διατηρούν επίσης επαρκή αποθέματα μετρητών για να αντιμετωπίσουν τυχόν ξαφνικές και απρόβλεπτες αυξήσεις στη ζήτηση τραπεζογραμματίων, για παράδειγμα σε περίπτωση κρίσης ή προσωρινής διακοπής των ηλεκτρονικών πληρωμών.

Η ΕΚΤ διασφαλίζει ότι καλύπτεται η συνεχής ζήτηση για τραπεζογραμμάτια ευρώ. Υπάρχουν περίπου 120.000 υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων και πάνω από 260.000 ΑΤΜ στη ζώνη του ευρώ, επιτρέποντας στους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στα χρήματά τους με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο.

Με αυτή τη νομοθεσία, για πρώτη φορά μπαίνει σε ισχύ δεσμευτικό καθεστώς για το «νόμιμο χρήμα» στην ευρωζώνη. Οι πολίτες αποκτούν εγγυημένο δικαίωμα πληρωμής σε μετρητά, ενώ οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις οφείλουν να προσαρμοστούν. Ο κανονισμός στοχεύει στη διατήρηση της εμπιστοσύνης στο ευρώ, στην προστασία των κοινωνικών ομάδων που εξαρτώνται από τα μετρητά και στην εξασφάλιση ισορροπίας ανάμεσα στην καινοτομία των ψηφιακών πληρωμών και τη θεμελιώδη λειτουργία του φυσικού χρήματος.

Πηγή: newmoney.gr